Brouckmolenwandelroute: een verhaal van IJzerbroeken

In Stavele vind je alles van het varken, van de neus tot aan de staart.  ’t Hof van Commerce, een 160 jaar oude authentieke herberg is straks het eindpunt van dit wandelverhaal. In het tweestratendorp, gelegen aan de oevers van de IJzer, tref je de uitgestrektheid van de waterrijke IJzerbroeken en de immense stilte in hartje Westhoek. Onderweg kom je ook voorbij de witte stenen Brouckmolen. De 7 km lange Brouckmolenwandelroute leent zich uitstekend tot enkele uren wandelonthaasting.

Het dorp van de rostekoppen

De geschiedenis van Stavele hangt nauw samen met die van de abdij van Eversam die in de 11de eeuw werd gesticht.  Vroeger zorgden de heren van Stavele ervoor dat de heerlijkheid, een van de belangrijkere grootheden van Veurne-Ambacht was. Een legende vertelt dat Jean Le Roux, kasteelheer en roodharige het recht van “bil” had. Zodoende eiste hij de eerste huwelijksnacht van alle pasgehuwde meisjes in Stavele op. Toeval of niet, maar in die tijd werden nogal veel ‘ rossige kinderen ‘ geboren … Het is intussen vele eeuwen geleden, maar wanneer oudere mensen in “ Bachten de Kupe ‘ een hoogblonde vrouw ontmoeten durven ze wel eens stilletjes mompelen: “ ’t is è roste, ’t is zeker één van Stavele “.

Het rijke verleden

We maken ons op voor een verkenning van de IJzerbroeken. De wagen kan je keurig parkeren in de dorpskern nabij de Sint-Jan-Onthoofding kerk. De zeshoekige wandelbordjes van de Brouckmolenwandelroute sturen ons langs sporen van oude muurgedeelten uit de 12de eeuw. Ze vormen de weinige restanten van het rijke Stavelse verleden. Vandaag staat er een driebeukige hallenkerk uit 1889 met het beroemde Van Peteghemorgel als eyecatcher.  Gerenommeerde organisten uit de ganse wereld zakken geregeld naar Stavele af om prachtige concerten te geven.  Thans heeft het dorp veel van haar eertijdse glorie verloren. Een overheersende doodse stilte valt over ons. Tot na de hoogmis de lokale bevolking elkaar treft in de Plaisance.

Vreemde vogels

Rond de kerk verwijzen enkele infoborden naar de Groote Oorlog. Een verhaal van lijden en sterven, een allerlaatste stukje vaderland dat “koste wat het kost” verdedigd moest worden. Na je wandeling langsheen de Brouckmolenwandelroute kan je ontdekking van de regio uitbreiden met een fietstocht langs de IJzervallei en talrijke herdenkingsplekken van de eerste wereldoorlog.

’t Is oorlog in ’t Watergat. De IJzer stroomt over de dijken en het anders zo rustige dorp wordt overspoeld door “vreemde vogels”. Honderden mensen, op de vlucht voor het oorlogsgeweld, dolen door de straten op zoek naar voedsel en een veilig onderdak. Uit de andere richting komen duizenden Franse soldaten aan, waaronder ook vele Zouaven uit de Noord-Afrikaanse kolonies. Het dorp barst uit zijn voegen: alle huizen, schuren, stallen, hokjes en kotjes liggen vol en nog moeten er veel buiten slapen in tenten… 

Het vlakke zware polderland

Een vernieuwde kasseiwegel laat ons versmelten met de poldervlakte. In de verte staat de stenen Brouckmolen als een baken in het landschap. Schitterende zichten gunnen een zicht op fraaie brokken natuur van weiden en akkers, hier en daar doorbroken door de heerlijk kronkelende Westsluisbeek die zich een weg baant richting IJzer en de Poperingevaart. Hier in het vlakke zware polderland, alwaar de wind en de regen IJzerkoud kan striemen tegen onze gezichten tref je nog stoere binken van boeren. Met knoeten van handen die nog wroeten in de aarde gelijk wilde beesten poten ze voornamelijk aardappelen en suikerbieten. Enkele rietzangers zorgen voor het spektakel tussen de ruigtes en rietkragen van de IJzerbroeken.

Mooi zicht op de Kallebeekvallei

Vanaf de Kallebrug over de IJzer is er een mooi zicht op de Kallebeekvallei en het dorpje Beveren-IJzer. De Kallebeek komt deels vanuit Frankrijk in Beveren aan en mondt in de IJzer. Vroeger was de beek bevaarbaar voor kleine schepen die aanlegden ter hoogte van de Beverse dorpskern.  Als een baken waakt de Sint-Audomaruskerk over het stille dorp.  De prachtige laatgotische hallenkerk met spitse toren en ommuurd kerkhof staat er in schril contrast met de doodsheid van het dorp, de leegloop van het platteland naar de verstedelijking. Gelukkig kunnen we alsnog onze keel spoelen in ’t Geheim Spoor, een gezellig praatcafé dat al meer dan twintig jaar wordt uitgebaat door een enthousiast stel.

Trekweg langs de IJzer

Al wandelend langs de boord van de stroom ontdekken we de geschiedenis van de IJzer, de scheepsvaart en mijmeren we eventjes terug op een stukje West-Vlaamse poëzie van de hand van Djoos Utendoale …

O’ke rond kykken, ‘k zien ton, te lande overol rond  hofsteên stoan met de mênsch’n vergroeid met de grond. ‘k Zien ê meuln up ê mote die krussen ku’ sloan, ‘k hoörn de mensch’n lik wyder die doa nog bestaon Rustig Bevern an ’n Ijzer, o’ke deur jun moe’n goan go’k toch oltied ê tydeke doa bluven stoan. ‘k Kunn’n nie zeggen woarom, mo jun dorp zie-ke geern. Ja, ’t oud Bevern bluuft Bevern o’m nuus voört d’r voörn weern !

Langs de kronkelende IJzer loopt een jaagpad, ook wel “IJzerdijk” genoemd. Oorspronkelijk deed het jaagpad dienst als trekweg. Binnenschepen werden er door mensen en later door paarden, tot aan de aanlegkaai in Roesbrugge getrokken. Het pad vormt vandaag het terrein van wandelaars en een kudde grazende schapen. 

Met de wind in de rug

Via de vrij onbekende maar zeer waardevolle natuurkern Gatebeek verlaten we de Neerloopbeekvallei. Een nat gebied alwaar men het jaar rond talrijke steltlopers en watervogels kan spotten. Het silhouet van de witgekalkte Brouckmolen domineert er het landschap. Op regelmatige tijdstippen zorgt molenaar Marijn ervoor dat de windmolen uit 1872 draait en maalt. Samen met partner Stefanie baat hij tevens een vakantiewoning uit. Niet tegenstaand ons onverwacht bezoek, belicht Marijn vurig en gepassioneerd de geschiedenis van de molen en zijn werking. “ Spijtig genoeg is er vandaag geen goeie wind, zonder zeebries geen malende molen.”, weet Marijn. De wind blijkt zowel een zegen als een vloek te zijn voor de molen als de molenaar.

Met deze levenswijsheid rijker vervolgen we de Brouckmolenwandelroute met de wind in de rug tot de Stavelebrug. De paté, rillettes, gehaktballetjes, bloedworst, witte worst, ham, spek en ei, schelle van de zeuge en de zwienesteert liggen te wachten.

Praktisch :

• Afstand: 8,5 km
• Gratis parking & start: in de nabijheid van de Sint-Jan-Onthoofding kerk , Alexis Decarneplein 1 – Stavele. Het traject volg je aan de hand van de zeshoekige bordjes.
• Niet geschikt voor rolstoelwagens. Op sommige plaatsen kan de Brouckmolenwandelroute vrij drassig zijn in het voor- en najaar. Laarzen of stevige wandelschoenen zijn geen overbodige luxe.
• Leuke adresjes onderweg
  • ’t Hof van Commerce, een authentiek gezellig eet- en praatcafé aan de IJzer. Specialiteit is er Picon vin blanc en een Breughelbuffet met alles van het varken.  Stavelebrug/IJzerstraat 16 – 8961 Stavele – T 058 28 86 20 info@hofvancommercestavele.be –www.hofvancommercestavele.be
  • Praatcafé ’t Geheim Spoor, taverne praatcafé in de dorpskern van Beveren – Roesbruggestraat 17 – 8961 Beveren a/d IJzer – T. 057/30.19.29 –geheimspoor@telenet.be – www.geheimspoor.be
• Logeren
  • B&B ’t Oud Schooltje Zwanestraat 9 • 8691 Alveringem (Stavele) • T 0497 16 61 19 • vervecken3@telenet.be • www.toudschooltje.be
  • B&B Brouckmolen . Lindestraat 13 • 8691 Alveringem (Beveren a/d IJzer) • T 057 36 38 41 • marijn.bulckaert@brouckmolen.be  • www.brouckmolen.be

Gezien de coronaproblematiek is het zeker aan te raden om je vooraf even te informeren over eventuele stopplek(ken) op de route, mocht je er naartoe willen. Hof van Commerce in Stavele beschikt in het weekend over een take-away formule.

Meer info over de Brouckmolenwandelroute kan je bekomen bij Toerisme Alveringem – Sint Rijkersstraat 19 – 8690 Alveringem – toerisme@alveringem.be – www.alveringem.be/toerisme 

De wandelroute maakt samen met de Dode IJzerwandelroute, Beverdijkwandelroute en de Brabanthoekwandelroute deel uit van het wandelnetwerk IJzervallei. De verstevigde wandelnetwerkkaart kan je aankopen voor € 10 bij de plaatselijke toeristische diensten of via de webshop van Westtoer. De wandelkaart van de Brouckenmolenwandelroute kan je HIER downloaden.

© Tekst & foto’s Stefaan Bailleur

Volg je ons reeds op Facebook,  Instagram  & Pinterest voor je dagelijkse portie wandelverhaal?