Mesen, de kleinste stad van België

Ooit al gehoord van Mesen? Nee? Zonde!  Voor wie nog op zoek is naar een leuke staycation, kunnen we jullie Mesen warm aanbevelen. Je moet er wel helemaal voor afreizen naar de uithoek van een mooi stukje Westhoek. Maar eenmaal daar, kom je terecht in de kleinste stad van België. Mesen is misschien maar een zakdoek groot, maar er valt zoveel te beleven. De geschiedenis gaat tot ver in de Middeleeuwen terug. De Groote Oorlog kende hier gruwelijke episodes. Geprangd tegen de Heuvellandse getuigenheuvels en een stuk Wallonië verdwaal je zo in de schoonheid van moeder natuur. Hier kom je voor kleine geluksmomentjes en te luisteren naar de stilte die er zindert .

De Mijnenslag

Toch is dat alles slechts schijn als we het toeristisch infopunt, gelegen op de Markt binnenstappen.  Meteen worden we met onze neus op de gruwel van de Eerste Wereldoorlog gewezen. Met de beruchte Mijnenslag vond hier in 1917 een van de bloedigste episodes van de Groote Oorlog plaats. Enkele vitrines en fotobeelden tonen aan dat Mesen vier jaar lang gebukt ging onder het oorlogsgeweld.

In de ochtend van 7 juni 1917 was het niet anders.  Of misschien juist wel. Het is klokslag 3 uur en het eerste daglicht begint te schemeren als plotseling een reusachtig en tevens ijselijk vuurwerk wordt ontstoken. Zomaar geen vuurwerk! Mesen, Wijtschate en Hill 60 staan letterlijk in vuur. De immense schok die de Mijnenslag of tweede slag om Mesen teweegbracht was naar verluidt zelfs tot diep in Londen te voelen.  De omgeving werd herschapen in een groot kraterlandschap, die 100 jaar na datum nog steeds zijn wonden heelt.  De grootste en bekendste is de Spanbroekmolenkrater , ook wel Pool of Peace genoemd.  

Christmas Truce

Vlakbij het infopunt staat een bijzonder levensgroot bronzen beeld.  Het kunstwerk van Andrew Edwards waarbij twee soldaten elkaar de hand reiken met tussen hun in een voetbal symboliseert Christmas Truce. Op kerst 1914 verlieten de Britse en Duitse troepen hier werkelijk hun loopgraven om samen kerstdag te vieren en geschenken uit te wisselen. Ze speelden zelf een potje voetbal. Voor heel eventjes toch zwegen de oorlogswapens.

Stadswandelroute

Ter hoogte van het beeld vatten we de 3,6 km stadswandelroute aan.  We volgen de klinknagels met de silhouetafdruk van de Sint-Niklaaskerk en het Ierse Vredespark door het lichtglooiend landschap. Uiteraard duiken we andermaal in een stukje turbulente geschiedenis van Mesen en het oorlogsverleden van de streek.  We komen voorbij de markantste sites van de Groote Oorlog,  zoals Messines Ridge British Cemetery. Gelegen op een heuvelrug is het een van de talrijke Britse begraafplaatsen die zich in het landschap aftekenen.  Op de Memorial-obelisk staan de namen gebeiteld van 840 Nieuw-Zeelandse militairen.  Fallen heroes die bij Mesen hun leven gaven en een onbekend graf hebben.  Op de begraafplaats zelf liggen nog eens 986 gesneuvelde soldaten van de Commonwealth en de graven van 954 onbekende soldaten. Maar tegelijk is het een bijzonder uitzichtpunt op het slagveld van Mesen.

Het Iers Vredespark

Nog zo’n aandoenlijk plekje waar we voorbijkomen is het Iers Vredespark. Een hoge ronde toren herdenkt er alle Ierse soldaten die sneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog.  Tegelijk is het een symbool van verzoening tussen alle inwoners van het Ierse eiland.  Gedurende de ‘Slag bij Mesen‘ vochten zowel de katholieke als de protestantse Ierse divisie (de 16de en de 36ste Ulster) zij aan zij voor de verovering van de heuvel waarop Mesen was gebouwd.  Van hieruit leidt een vlonderpad naar het New-Zeeland Battlefield Memorial Park.  De obelisk keurig ingepland in een herdenkingspark werd aangelegd op een Duitse stelling.  Trouwens je treft er nog de restanten van twee gedeeltelijk ingegraven bunkers. Maar kijk vooral ook eens rondom je, het uitzicht is hier indrukwekkend.

Glooiende wandelroutes

De getuigenheuvels van Heuvelland die hier op een boogscheut liggen nodigen uit voor een fikse wandeling op het wandelnetwerk.  Maar ook het Douvepad leid je in een oase van rust langs oude veldwegen, kronkelende landpaden en de Douve-vallei.  Je komt er terecht in een onverwacht stukje glooiend Westhoek. Heel even flirt je zelf met de taalgrens. Wie goed uitkijkt bemerkt immers tweetalige straatnaamborden.  In de Middeleeuwen vormde de Douvebeek een belangrijke transportas voor de lakennijverheid.  Wie via de waterloop zijn koopwaar naar Rijsel of Brugge vervoerde, moest hier tol betalen ten voordele van de toenmalige Douve-abdij.   

In het begin van de wandeling stap je voorbij Bethleem Farm. Op zich een gewone akker- en groenteteelthoeve in het landschap, was het niet dat Adolf Hitler hier tussen december 1914 en februari 1915 werd verzorgd voor enkele lichte verwondingen. Tijdens zijn revalidatie maakte hij diverse aquarellen waaronder een van de vernielde Sint-Niklaaskerk van Mesen. Een kopie van het meesterwerk is te bezichtigen in het infopunt.  Voor het origineel moet je naar het Poesjkin Museum in Rusland.

Ook de Via Sacra – Western Front Way komt hier voorbij. De lange afstandswandelroute startend in Nieuwpoort volgt de volledige westelijke frontlijn tot Pfetterhouse aan de Frans-Zwitserse grens.

De dikkop van Mesen

Tijdens het wandelen is de dikkop van Mesen reeds van ver te zien. Het is de bijnaam voor de Sint-Niklaaskerk , omwille van de eigenaarde koepelvormige toren.  Je mag Mesen echt niet verlaten zonder een bezoek te brengen aan de kerk.  De kerk is nauw verbonden aan Adela van Mesen, die in 1057 met de bouw van een benedictinessenabdij tegemoet kwam aan de lokale noden. Het bezorgde Mesen de nodige prosperiteit en welvaart.  Toen haar man , Boudewijn V (graaf van Vlaanderen) omkwam tijdens een kruistocht nam ze haar intrek in de abdij.  Haar grafzerk en een relikwie opgeborgen in de crypte van de kerk zijn nog steeds een pelgrimsoord. Van 14 tot en met 22 september wordt hier ter herdenking van Onze-Lieve-Vrouw van Mesen en de zalige Adela nog jaarlijks de Grote Keer gewandeld.

Uitkijkpunt Horizon 2025

Daarnaast werpen we nog een blik in de kerktoren, daar bevindt zich een vredesbeiaard met 59 klokken.  De belangrijkste klok is de PAX-klok , een gezegend geschenk van paus Johannes Paulus II bij zijn bezoek aan Ieper in 1985.  De kerktoren maakt deel uit van het Horizon 2025 project, waarbij de toren fungeert als uitkijkpunt. Je moet er wel 214 treden voor over hebben. Maar eenmaal boven geniet je van een fenomenaal panoramisch uitzicht over de stad, haar omgeving tussen West-Vlaamse heuvels en de Noord-Franse vlaktes.

Logeren bij de nonnen

Wil je wat langer kunnen genieten van Mesen?  Boek dan een overnachting in Le Cloître Saint Joseph. Gelegen in een oud nonnenklooster kan je na je uitstap tot rust komen in de mooie tuin met een boek uit de eigen bibliotheek. Maar ook op culinair vlak word je hier extra verwend door gastvrouw Inge en haar man Sven. In de B&B vind je veel knipogen naar het kloosterverleden. Zo vind je hier en daar wat heiligenbeelden, alsook de vier kamers verwijzen er elk naar een heilige. Zo is er Saint-Nicolas, Sainte Adèle en suites Saint-Jacques en Saint-Joseph.

Tekst & foto’s Stefaan Bailleur – B&B Le Cloître de Saint Joseph

Volg ons op Instagram,  Facebook  en Pinterest voor je dagelijkse portie wandelverhaal ?