Kruisekewandelroute: van glooiingen en bultige slagvelden

Het is al meer dan 10 jaar geleden dat de provinciale Kruisekewandelroute, een realisatie van Westtoer officieel werd opengesteld. Als geboren en getogen Wervikaan, stap ik deze route regelmatig. Ik raak maar niet uitgekeken op de glooiende voorbodes van het nabije Heuvelland. Daarnaast is Kruiseke eveneens de plaats waar de eerste Brits-Duitse schermutselingen plaats grepen in de 1ste slag om Ieper – oktober 1914.

Kruiseke is een klein levenslustig gehucht deel uitmakend van de tabaksstad Wervik. Alles staat er in het teken van de Heilig Hartkerk. Van overal te lande komt men er Heilige Rita, de patrones van de hopeloze zaken vereren. Verder tref je er een dorpsschooltje, een buurtwinkel en een dorpscafé. Ondanks de weinige monumenten heeft Kruiseke echter zijn blikvangers. Hier zijn de voorbodes van het kabbelend landschap geprononceerd aanwezig. Bij mooi weer krijg je een ideale uitkijkpost op de Leievallei en de getuigenheuvels van het Heuvelland.

Het vermaarde kruis aan de eik

De naam Kruiseke gaat terug tot de eerste geloofsboden, bij wie de ingewortelde aanbidding van bomen moeilijk uitgeroeid kon worden. Aan verschillende bomen werd toen een kruis aangebracht, zo ook aan de vermaarde eik gelegen tussen Wervik en Geluwe. Vandaar de naam KRUIS-EIK, nu Kruiseke. De provinciale Kruisekewandelroute start in het dorpscentrum, nabij de Heilig Hartkerk en een oorlogsmonument ter ere van de Britse Luitenant John Eden. Op 17 oktober 1914 sneuvelde hij na een schermutseling op de Amerikaberg.  De kerk kwam kort na de oorlog tot stand, dank zei de financiële schenking van deze vooraanstaande Engelse familie. De broer van John Eden, Sir Anthony Eden volgde immers in 1955 Churchill op als Britse eerste minister.

Langsheen de kerkhofmuur stuurt een oude kerkwegel je na enkele meters het dorpscentrum uit in de richting van de woonwijk Hoogland. Het was hier vanop de Hooglandbult en de iets verder gelegen Amerikaberg dat den Grooten Oorlog, van bij het begin van het militaire conflict in oktober 1914, wel degelijk zijn sporen heeft gekrast. Op een haar na werd de felbevochten frontlijn hier getrokken en niet enkele kilometers verder in Geluveld.

Een vredig bultig landschap

Op de Vossaarde, gunt een kanjer van een boerenwegel een adembenemend zicht op de Leievallei. Instant zal je begrijpen waarom de Duitse vijand in oktober 1914 hier een verbeten strijd leverde om de lastige hellingen van Kruiseke in te nemen. Deze gevechten vormden een belangrijke fase in de Eerste Slag om Ieper. De Kruisekewandelroute wurmt zich thans verder door het vredig bultig landschap. Bij mooi weer kan je hier in het Wervikse hinterland zeventien kerktorens waarnemen, waaronder de slanke gotische torenspits van de geklasseerde Sint-Medarduskerk.

Romeinse nederzetting

Wervik, gelegen op de oude heirbaan Boulogne-Keulen is de oudste Romeinse nederzetting van België. Al zullen ze dit in Tongeren niet zo graag horen. Rechtstreekse bewijzen zijn er niet meteen, maar Virovios een heldhaftig Keltisch stamhoofd en zijn volk woonden omstreeks 200 voor Christus in Wervik. Daarentegen kende Wervik in de 14de eeuw zijn hoogtepunt met de bloeiende lakennijverheid. Welvaart zorgde voor de bouw van de Sint-Medarduskerk. De aartshertogen Albrecht en Isabella schreven in 1608 dat er in het Graafschap Vlaanderen geen mooier bedehuis te vinden was. Daarnaast vormde Wervik vanaf de 17de eeuw het episch centrum van de Belgische tabakscultuur. Ondanks er nog amper tabakstelers zijn, wordt de traditie levendig gehouden in het Nationaal Tabaksmuseum.

Een verhaal van glooiingen en bultige slagvelden

Langs de felbevochten taalgrens

Slingerend zoeken de onverharde veldwegen van de Kruisekewandelroute zich een baan omhoog. Je stapt er eigenlijk op de felbevochten taalgrens. Het stukje Wallonië werd bij de talenkwestie in 1963 naar Vlaanderen overgeheveld. Tegenwoordig zijn alle gemoederen reeds lang bedaard en vergezeld een rij esdoorns je in de richting van de ‘ Ten Hooghen Bussche ‘. In 1918 was deze oude hoeve met fraaie duiventoren herschapen tot een ruïne. Totaal heropgebouwd en ingebed in een groene gordel vormt de hoeve een architecturaal pareltje. Vooral ook omwille van het prachtig zicht die je er krijgt op Zandvoorde. Het dorpje alwaar de Brels eeuwenlang prominent aanwezig waren, tot in 1912 ene Romain Brel er wegtrok. Hij kreeg een zoon Jacques, die uitgroeide tot wereldberoemd chansonnier. Zijn liefde voor onze contreien, weerspiegelde hij onder meer in het bekende liedje ‘ le pays plat qui est le mien ‘.

Toverij en hekserij

We stellen echter vast dat het hier niet zo plat is. Voorbij het idyllisch bedehuisje van de Hooghen Bussche gaat het verder naar de Doornkapelle. De straatnaamborden zijn er tweetalig, een kleine toegeving in de beruchte talenkwestie. Aan de ene kant van de straat spraken ze destijds Vlaams, aan de andere kant Frans. De stevige ruige landweg gunt je andermaal een heerlijk zicht op de bosrijke bulten van Zandvoorde en Geluveld. Tussen enkele kromgebogen populieren, geruggensteund door een imposante hoeve, ontwaar je zelfs de kerktoren van Beselare.

Hier dwaalt de fantasie rond toverij en hekserij, die gevoed wordt door beangstigde donkere bossen en vreemde geluiden in de nabijheid. Om de twee jaar: op de laatste zondag van juli gaat de befaamde Heksenstoet uit. Toch waren heksen ook mensen van vlees en bloed. Zo was er éne Colette Vandendycke, die op de Oude Hond woonde in een hut en steeds haar gevreesde toverdrankje bij zich had. Het was een afkooksel van waterpeper en stinkende gouwe. De effecten van haar drankje konden drastisch zijn, want het zette immers een man te peerde (paard) en legde een vrouw in d’eerde (aarde).

Het recht van pit en galghe

Via een ruwe boerewegel bereik je algauw het Oude Zoetendal. Een meidoornhaag laat je uitlopen langs de “Cruyseecke hoeve “ met imposante inrijpoort. De prachtige boerderij werd na de Grooten Oorlog volledig heropgebouwd langs een rij mooie rijzige canadapopulieren. De klok boven de inrijpoort klepte ooit het angelus en riep het werkvolk van het veld naar het hof. Tijdens de oorlog interpreteerden de Duitsers het geklepel als vijandige signalen. De boerderij verwijst tevens naar een eeuwenoude heerlijkheid, waarbij de ‘heer‘ beschikte over het recht van pit en galghe. Het was de leenheer toegestaan om de doodstraf toe te passen door ophanging (voor de mannen) en levend begraven (voor de vrouwen).

Kattenknippeling

Vervolgens stap je verder naar het Oude Kruiseke ( een voormalige herberg) en de Nachtegaal. Hier terroriseerde ooit een behekste kat de inwoners. Een moedig man kon het dier vangen en in een boterpot duwen. De kat werd razend en daarom hingen enkele Kruisekenaars de pot aan een tak. Vanop veilige afstand gooiden ze met stenen de pot aan diggelen, waarbij de kat op de grond tuimelde en verdween. Kruiseke herdenkt nog elk jaar op paasmaandag dit gebeuren tijdens de ‘ kattenknippeling ‘. Wie van op afstand de opgehangen pot met fluwelen kat ‘stuk knippelt‘ is de winnaar. Inmiddels kijk je uit op Kruiseke, waarna enkele aftandse kerkwegels zich kronkelend langs achtertuintjes op een boogscheut van het dorpscentrum je naar het einde van de Kruisekewandelroute brengen.

ALGEMENE INFO :

Toerisme Wervik – Koestraat 63 – 8940 Wervik www.toerisme.wervik.be 

Wandelen:

• Via de Kruisekewandelroute stap je langs onverharde wegen doorheen een gevarieerd panoramisch landschap. Zowel de Frans-Belgische Leievallei als de Kemmelberg liggen in je vizier. Van op de glooiingen rond Kruiseke kijk je neer op het bultige slagveld waarin duizenden soldaten het leven lieten in 1914.  Het traject volg je aan de hand van zeshoekige bordjes. De wandelkaart met extra info over de Kruisekewandelroute is te koop tegen € 4,00 via de webshop van Westtoer. Je kan de wandelkaart ook hier downloaden

Logeren:

• B&B Speghelhof  Vosstraat 2 • 8940 Wervik • T 0496 26 32 31 •iinfo@speghelhof.be  • www.speghelhof.be 
• B&B De Schone Dreeve . Kruisekestraat 283 • 8940 Wervik • T 0478 77 29  65 • info@deschonedreve.be  • www.deschoonedreve.be 

Leuk adresje in de omgeving:

• Café ’t Visputje, een authentiek landelijk en gezellig café. Oude Ieperstraat 8 – 8940 Wervik – T 0475 74 79 21

Te doen:

• Wijndomein Ravenstein is een vrij jong wijnbedrijf. Gestart in 2017 op de flanken van de Amerikaberg werden 17.000 wijnranken aangeplant. Het bedrijf produceert naast rode en witte wijnen ook een lekkere mousserende wijn. Op afspraak kan je er vanaf 10 personen een rondleiding met degustatie boeken. Kruisekestraat 296 – 8940 Wervik – T. 056/31 32 36 – info@wijndomein-ravenstein.be – www.wijndomein-ravenstein.be

Volg je ons reeds op Instagram , Twitter en Facebook voor je dagelijkse portie wandelverhaal ?

Graag verneem ik jullie suggesties/ervaringen over wandelen op de provinciale wandelroutes.