Kraters- & Mijnenwandelroute: in de voetsporen van de Mijnenslag

Het uiterst zuidelijke punt van West-Vlaanderen wordt gekenmerkt door glooiende beboste hellingen, prachtige vergezichten en weidse landbouwgronden. We gaan andermaal wandelen in het Heuvelland, ons geliefkoosd wandelterrein. Dat je in de Westhoek urenlang prachtige wandelingen kunt maken, hebben jullie inmiddels reeds meerdere malen mogen ervaren. Ditmaal nemen we jullie mee langsheen de Kraters- & Mijnenwandelroute. Tijdens de wandeling ontdek je van dichtbij de Tweede Slag om Mesen, ook wel Mijnenslag genaamd. Het is één van de bloedigste wapenfeiten uit de Eerste Wereldoorlog.

The Miner houdt herinnering levendig

Wijtschate, een van de acht kleine Heuvelland-dorpen zal zich de ochtend van 7 juni 1917 voor eeuwig herinneren. Het heuvelachtig gebied werd die dag hevig door elkaar geschud door de Mijnenslag. Een hevige oorlogsstrijd waarbij 19 dieptemijnen onder de stellingen van de Duitse vijand tot ontploffing werden gebracht. In de schaduw van de Sint-Medarduskerk houdt het standbeeld van “ The Miner”, dat een Engelse tunnelgraver voorstelt, de herinnering levendig. Het beeldhouwwerk vormt tevens de start van de Kraters- en Mijnenwandelroute. Meteen valt de hoogte van de Kapellerie, in oorlogstijden gekend als Hill 80 op. We kijken neer op de gracieuze silhouetten van de Heuvellandse getuigenheuvels en enkele kleine bospercelen.

Een bos vol Duitse oorlogsrelicten

Van hieruit is het mogelijk om een extra niet-bewegwijzerde lus te maken naar het Croonaertbos en de Bayernwald-site. De site genaamd naar kroonprins Rupprecht van Bayern had tijdens de Groote Oorlog een bijzondere strategische waarde. Het is in de Westhoek dan ook zowat het best bewaarde Duitse loopgravensysteem. Het Bayernwald kan je enkel bezoeken door je toegangsticket vooraf te bestellen via de toeristische dienst van Heuvelland of Ieper. Houd hier dus rekening mee!

Zelf opteren we voor de drassige verende graswegel, die wat later overgaat in het 20ha groot Kampagnebos.  Omsloten door de kronkelende Wijtschatebeek bezit het bos een grote natuurwaarde, met onder andere verspreide lindebomen, olmen, Europese vogelkers, daslook, bosanemoon en boshyacint. Het Kampagnebos herbergt ook sporen van de Eerste Wereldoorlog, je vindt er talrijke Duitse oorlogsrelicten waaronder bunkers en een mijnenschacht terug. Een van de betonnen constructies is tegenwoordig ingericht als schuilplaats voor vleermuizen. Maar het belangrijkste oorlogsrelict vormt de Dietrich Schacht. De Duitsers waren immers op de hoogte van de grootse Engelse plannen. Op hun beurt bouwden ze een 30-tal verticale schachten om de Britse aanvalstunnels te contouren.

Die verdoemde Blue Bastard Clay

Vervolgens stappen we de richting uit van Le Petit Bois. De Kraters- & Mijnenwandelroute komt zelf niet voorbij het kleine bosperceel, ondanks er zich ook hier twee mijnkraters bevinden. Wijk daarom gerust iets af van het traject, want Le Petit Bois is vooral bekend om de eerste elektrische graafmachine. In maart 1917 werd ze ingezet om ondergrondse tunnels te graven. Het werd een complete mislukking. Door de zuigende kracht van de zware kleigrond liep de machine steeds vast en werd ze onder de grond achtergelaten. De exacte locatie wordt geheim gehouden, maar de machine bevindt zich nog wel degelijk onder de Blue Bastard Clay.  De naam die de Britten gaven aan de Ieperse zware grond.

Met zicht op de Kemmelberg

Als we de Wijtschatestraat opdraaien, kijken we uit op de glooiende schoonheid van de Heuvellandse getuigenheuvels. Voor ons ligt de robuuste Kemmelberg, met zijn 156 meter het hoogste punt van de West-Vlaamse provincie. Neem zeker even de tijd om stil te staan. Maar ook het oorlogsverhaal van Majoor William Redmond verdient hier je aandacht. Als politicus was hij een hevig bepleiter van de Ierse onafhankelijkheid. Ondanks de politieke en religieuze vete tussen Ierse katholieken en protestanten overtuigde hij alle partijen om samen de strijd aan te aan tegen de Duitse vijand.  En zo geschiedde … Tijdens de Eerste Wereldoorlog vochten de katholieke 16th Irish Division en de protestantse 36th Ulster Division hier een verbeten strijd. Majoor William Redmond werd tijdens de beruchte Mijnenslag zwaar gewond en overleed kort hierna in Loker. Vanop zijn grafzerk heeft hij nu een eeuwig zicht op de Kemmelberg.

Pool of Peace, de grootste krater

Als we de Kraters- en Mijnenwandelroute vervolgen valt ons oog op de zoveelste mijnkrater. Het is de Peckhamkrater, waar zo’n 39.500 kilo munitie tot ontploffing werd gebracht op de bewuste zero-day. Aan de horizon ontwaren we een eerste maal de dikkop van Mesen. Waarna de Scheerstraat ons verder over de glooiingen hevelt. Een karrenspoor kiest de richting uit van de Spanbroekmolenkrater, beter gekend als Pool of Peace. Het is de grootste en meest imposante krater langs de wandelroute. Drie eeuwen lang dreef de wind op deze hoogte de Spanbroekmolen aan.

We genieten volop van een mooi uitzicht. Bij open weer zie je zelf de silhouetten van de Rijselse voorsteden en de mijnstreek van Nord-Pas de Calais. Niet te verwonderen dat de Spanboekmolen op een strategische plek lag tijdens de Eerste Wereldoorlog. De locatie was ook van groot belang tijdens de Mijnenslag, doch liep fataal af. Op het afgesproken tijdstip (zero hour) haperde het ontstekingsmechanisme van de dieptemijn. Toen de 36ste Ulster Division uit hun loopgraven klauterde om de aanval in te zetten, liepen ze regelrecht op de Duitse machinegeweren af. En dan luttele seconden later ontplofte de mijn alsnog. Vijand en vriend raakten bedolven onder dezelfde aarde.   

De glooiingen van Messines Ridge

De Pool of Peace is nu een vredevol stukje natuur in het glooiend landschap van Heuvelland. Een heilige plaats, een plekje om tot bezinning te komen en waar in de zomer wel honderden waterlelies het watervlak sieren. Aan de overkant, in de schaduw van enkele knotwilgen ligt de Britse militaire begraafplaats Lone Tree Cemetery. De grafzerken herdenken 88 dappere mannen van de 36ste Ulster Division. Ze werden allen getroffen door hun eigen mijn. Vervolgens begeven we ons in het landschap van Messines Ridge.  De glooiingen volgen hier elkaar snel op.  Aan de horizon ontwaren we andermaal de merkwaardige koepeltoren van de Mesense Sint-Niklaaskerk met in zijn zog de Ierse Vredestoren.  Het is bijna ondenkbaar dat hier in de ochtend van 7 juni 1917, 19 dieptemijnen de stilte verscheurden.  Een gigantische vuurzee schudde de heuvelrug tussen Mesen en Wijtschate als nooit voorheen door elkaar.

Als negentien gigantische klaprozen met karmijnrode blaadjes of als enorme paddenstoelen die traag en majestueus oprezen uit de grond verschenen ze. Daarna met een grandioze knal spatte alles in stukjes uiteen. Veelkleurige zuilen van vuur, gemengd met aarde en scherven werden de hoogte ingejaagd. Het leven van dappere mannen voor eeuwig gesmoord.

Skip Point, een Duitse verdedigingsbunker

Langzaam laat de Kraters- en Mijnenwandelroute ons uitdeinen in het vredige glooiend landschap. Recht voor ons zien we nog de restanten van een Duitse bunker, beter gekend als Skip Point. De bunker speelde tijdens de Mijnenslag een belangrijke rol in de Duitse verdediging. Toen de Ierse divisies met de bevrijding van Wijtschate startten, stootten ze hier op hevig verzet.  We maken daarna nog een grote boog met enkele leuke stukjes onverhard. Waarna de wandelroute ons feilloos afzet op de Dries van Wijtschate.

Praktisch:

• Afstand: 7 km
• Gratis parking: in de dorpskern van de Wijtschate ter hoogte van de Sint-Medarduskerk
• Start: De wandeling start aan het infobord te vinden in de nabijheid van het beeldhouwwerk The Miner. Volg de zeshoekige wandelbordjes met de benaming Kraters- & Mijnenwandelroute.
• Niet geschikt voor rolstoelen. Laarzen of stevige wandelschoenen zijn geen overbodige luxe in de winter. Zeker in het Kampagnebos en de omgeving van de Pool of Peace kan het vrij drassig zijn.
• Horecatip: onderweg zijn niet meteen mogelijkheden tot een verpozing,
  • In het piepkleine Wijtschate kan je wel terecht in Brasserie Saint-Hubert.  De ideale bestemming voor een verfrissing na je wandeling. In het weekend kun je er ook eten ‘ à la carte’. Sint-Medardusplein 17 – 8953 Wijtschate Tel. 051 476 46 44 23
• Overnachten:
  • Zin om je wandeling te combineren met een verblijf? Dan zit je bij B&B Het Landleven goed.  Het Landleven is een volledige gerenoveerde vakantiewoning voor acht personen. Landelijk gelegen kom je hier voor te onthaasten en te wandelen. Ieperstraat 163 – 8950 Wijtschate / Tel.: +32 (0)57 20 52 82 / E-mail: info@hetlandleven.be – www.hetlandleven.be
• Te bezoeken:
  • Bayernwald loopgraven. In het Croonaertbos is nog een stuk een authentiek Duits loopgravenstelsel te bezichtigen. Tickets dien je op voorhand te bestellen via Toerisme Heuvelland of online via hier

Meer info over de Kraters- & Mijnenwandelroute kan je bekomen bij:

• Toerisme Heuvelland – Sint Laurentiusplein 1, 8950 Heuvelland | 057 45 04 55 | toerisme@heuvelland.be of via www.toerismeheuvelland.be
• Toerisme Westhoek – Esenkasteel/Woumenweg 100 – 8600 Diksmuide www.toerismewesthoek.be

De wandelkaart met extra info over de wandelroute is te koop tegen € 4 via de webshop van Westtoer. De wandelkaart kan je ook hier downloaden

Tekst & foto’s Stefaan Bailleur

Volg je ons reeds op Facebook,  Instagram  & Pinterest voor je dagelijkse portie wandelverhaal.