Heksenwandelroute: heksen en toverkollen.

Beselare, een deelgemeente van Zonnebeke en al sinds mensenheugenis bekend als de Toveresseparochie vormt onze wandelbestemming. We gaan er stappen langs de 8 km lange Heksenwandelroute. Een wandelverhaal over Sefa Bubbels, heksen en toverkollen.

Legende of waarheid

Lang geleden werd Beselare, een stil dorp in de Westhoek elke avond opgeschrikt door een vreselijk kattenconcert. ’s Nachts werd alles in het dorp bespookt en behekst. Men sprak van overvliegende geiten, kinderen vol neten en stervende boerenknechten. De pastoor, zelf niet van onschuld gewassen bij de vrouwtjes, maakte komaf met die heksenverering en aanbidding van de duivel. Wie niet in het Christendom geloofde en rad van tong was zou als heks op de brandstapel terecht komen.  Legende of waarheid? Het verhaal die het bijgeloof uit vroegere tijden schetst, is keurig gebundeld in een werk van volksschrijver Warden Oom.  Ook de tweejaarlijkse Heksenstoet houdt de legende nog levendig.

Beselare de toveresseparochie

Op het dorpsplein roert opperheks Sefa Bubbels ongestoord al decennia lang in haar heksenketel.  De galg – iets verderop – verwijst naar de opknoping van de toveressen van Beselare.  Sinds de 17^de eeuw leeft Beselare in de ban van heksen, toverkollen en haar tweejaarlijkse befaamde Heksenstoet. Want naast Sefa Bubbels leven de legendes van Belle Fakke, Calle Bletters, Dokke van d’ Heulebeke, Fyte Kwick, Meele Crotte, Tanneke Vanhulle en Clette d’Aenegat nog steeds in de winterse donkere nachten. Het grondgebied van Beselare betreden is niet zonder enig risico. Je bent gewaarschuwd.

Op zoek naar heksen en toverkollen

Het dorpsplein vormt eveneens het startpunt van de lokale Heksenwandelroute.  Langs de kerk vatten we de wandeling aan via enkele heerlijke dorps- en heksenwegels.  Verscholen tussen een klein groenperk met kruiden, planten en eigenaardige symbolen ontwaren we de Heksentafel.  Hier verzamelden de Beselaarse heksen om de heksensabbat te dansen.  Een pentagram en de cirkel symboliseren er de magie en de alchemie.  Met wat fantasie, stellen de buxussen en enkele magische bomen een heksenkring voor.

Eenmaal de dorpskern uit, trekt een verende wegel alle registers open. We kijken neer op een golvend open landschap volgestouwd met winterse groenten. Half verscholen achter de behuizing vangen we nog een laatste glimp op van de Sint-Martinuskerk van Beselare.  Gelegen op een hoogte ontwaar je hier bij mooi weer een immens zicht op de groenrijke contreien van het Leielandschap en de voorbodes van de Heuvellandse getuigenheuvels. 

Babbe van d’Eijer Panders en Belle Fakke

Wat later trekt de heksenwandelroute voorbij een fraaie hoeve met toegangspoort. Hier stond ooit het kasteel van Beselare. Tijdens de Franse Revolutie werd het kasteel zwaar beschadigd.  Waarna een Brits offensief in de Eerste Wereldoorlog het kasteel helemaal vernietigde.  We zijn op ons hoede. Want hier dwalen de heksenherinneringen van Babbe van d’Eijer Panders en Belle Fakke rond.  Het verhaal doet de ronde dat Babbe, lapnaam voor Barbara Vansuyt , telkens er een kind werd geboren als eerste op bezoek kwam. Veel jongens werden hierna ziek of stierven.  Belle Fakke van haar kant verkocht aan de goedgelovige mensen galgejongen.

De Slangenmeers

Een karaktervol glibberig stuk onverhard stuurt ons hierna de richting uit van de Slangenmeers. Het Beselaarse gehucht langs de heksenwandelroute had een zeer slechte reputatie. De heksen onder leiding van Tanneke Vanhulle en Dokke van d’ Heulebeke hielden er nachtelijke bijeenkomsten en danspartijen.  Tanneke was een welgestelde heks, overal waar ze kwam kregen de kinderen last van neten. De legende gaat zelf rond dat ze kon veranderen in een slang, vandaar de naam slangenmeers. 

De legende van Sefa Bubbels

Hierna dompelen we ons onder in de landelijkheid van de Molenaarelst – in de volksmond de Marul – en de groenrijke Veldhoek. Een snoer van heerlijke onverharde wegels laat ons uitkijken op de Reutelbeekvallei. We stappen er letterlijk op de frontlijn van de Groote Oorlog.  Ook de gruwel van de Eerste Wereldoorlog maakt onderdeel uit van de heksenwandelroute.  De New Zealand Division leverde hier tijdens de Slag om Passendale zware strijd en verliezen. Op ANZAC-day vindt nog ieder jaar een herdenking plaats.  Honderd jaar later kan je zomaar langs de weg oog in oog staan met enkele schrapnels of restanten van obussen. 

Niet zo veraf van de Reutelvallei stond ooit het immense Steenuilbos. Het was de thuisbasis van opperheks Sefa Bubbels en haar tamme uil: een grote bruingrijze steenuil, met mysterieuze ronde blinkersogen in zijn ovale uilenkop. In de zeventiende eeuw heerste een ellendige tijd van armoede. De ideale voedingsbodem voor verdachtmaking. Paarden die ter plekke doodvielen, betoverde koeien die geen melk meer gaven, kinderen vol neten en luizen, geiten die in de lucht vlogen en boerenknechten die stierven: het was natuurlijk allemaal de schuld van Sefa Bubbels en haar volgelingen.

Op de laatste julidag van ’t jaar 1750 werd Sefa Bubbels roerloos en stijf dood gevonden bij haar thuis. Op de uilenbalk telde men dertien slapende steenuilen. Een ongeluksgetal … Sefa Bubbels overleed er aan een beroerte, aldus de wetsdokter. Geen man was bereid om haar met paard en kar naar het kerkhof te voeren.  Dan werd maar de koetsier met de lugubere karwei belast. Toen hij de grote zware kist liet zinken, braken de koorden zodat de kist op haar zijde viel. Op hetzelfde ogenblik rommelde en kletste de bliksem als nooit tevoren. Heel het Steenuilbos schoot in brand en Sefa’s huisje werd met de grond gelijk gemaakt. De dertien steenuilen scheerden en schreeuwden zoals was afgesproken. Ze streken neer in de Panderbusschen en zouden er zich vele en vele jaren nestelen tot aan de gruwelijke Eerste Wereldoorlog waarin heel het dorp werd verdelgd.

De heerlijkheid Navegheer

Als we de richting uitgaan van de heerlijkheid Navegheer genieten we andermaal van een grandioos zicht op het Zonnebeekse hinterland. De heerlijkheid maakte geen deel uit van de heren van Beselare en had een eigen wapenschild. Omdat de heerlijkheid eveneens een grote schapenboerderij omvatte, stond de Navegheer eveneens bekend als het Schaapsgoed. Hier werd in april 1861 Edward Vermeulen geboren. Als volksschrijver was hij beter bekend onder de naam Warden Oom. Iets verder leefde Calle Bleters, een vliegende dulle heks met een perkamenten toverboek. Als dochter van een smid betoverde ze de paarden. Eenmaal het kerkje van de toveresseparochie komt piepen is de eindmeet van een voortreffelijk leer- en heksrijke wandeling nabij.

Praktisch

• Afstand: 7,5 km
• Gratis parking: in de dorpskern van de toveresseparochie Beselare of ter hoogte van de Sint-Martinuskerk
• Start: De wandeling start aan het infobord te vinden in de nabijheid van het Sefa Bubbels standbeeld. Volg de zeshoekige wandelbordjes met de benaming Heksenwandelroute.
• Niet geschikt voor rolstoelen. Laarzen of stevige wandelschoenen zijn geen overbodige luxe in de winter.
• Horecatip: langs de heksenwandelroute zijn er niet meteen mogelijkheden tot een verpozing.  Je dient ietwat af te wijken van de route.
  • De Reutel is een gezellig eetcafé waar je zowel aan de toog als aan tafel kan genieten.  Reutelstraat 17 – 8980 Zonnebeke / Tel. 057 46 79 77
  • l’ Amuse Drink & Eethuis is een gezellige tapas en eethuis. ’s morgens kan je er ook terecht voor een ontbijt. Wervikstraat 22 – 8980 Beselare / Tel. 057/36.79.86
• Heksenstoet tweejaarlijks op de laatste zondag van juli trekt deze waanzinnige stoet vol actie en heksenkronkels door de straten van Beselare. Het spektakel wordt afgesloten met de heksenverbranding en vuurwerk.  www.heksenstoet.be

Meer info omtrent de Heksenwandelroute kan je bekomen bij de dienst voor Toerisme van Zonnebeke – Berten Pilsstraat 5A – 8980 Zonnebeke. Te bereiken via tel. 051 77 04 41 of via www.toerismezonnebeke.be 

De wandelkaart kan je HIER downloaden.

© Tekst & foto’s Stefaan Bailleur

Volg me verder op Instagram en Facebook voor je dagelijkse portie wandelverhaal.