Geuzenwandelroute: woelige geschiedenis en liefde

Het Heuvelland blijft ongetwijfeld één der mooiste wandelgebieden die Vlaanderen rijk is.  Ik zie een wandeltrip naar Nieuwkerke, het kleine Heuvelland dorp diep verscholen in de schone Westhoek, volledig zitten. Op het programma staat de 9km lange provinciale Geuzenwandelroute. Een boeiend wandelverhaal dat aanvangt bij de groeiende welvaart van de lakennijverheid en eindigt met de woelige geschiedenis van de Geuzen. Pittige glooiingen, intense panorama’s en verrassende veldwegdoorsteken maken onderdeel uit van het wandeltraject.

Vergane glorie

Het dorpsplein van Nieuwkerke wordt bepaald door de driebeukige romaanse Onze-Lieve-Vrouwkerk en het voormalige gemeentehuis.  Ondanks het gebouw te koop staat, weet vooral de trapgevel met Brugse traveeën in combinatie met renaissance getinte ornamenten ons te bekoren. Een gezellig “ healthy “ knabbel- en babbelhuisje zou er niet misstaan. Al ontbreken ons de nodige centen om de vergane glorie op te knappen. Keep on dreaming. Het gemeentehuis vormt de stille getuige uit de middeleeuwse bloeiperiode. Toen telde Nieuwkerke meer dan 8.000 inwoners en vormde het de kern van de florerende lakennijverheid ten zuiden van Ieper.

Het kruispunt van zes grenzen

Onder een gretig winterzonnetje rond ik het kleine marktplein van Nieuwkerke. Via de gekende zeshoekige wandelbordjes deint de Geuzenwandelroute op een rustige wijze het landelijke dorp uit. De sierlijke glooiingen van dit heerlijk stukje West-Vlaamse getuigenheuvels worden vooralsnog onttrokken door de gebouwen van Clarebout Potatoes, wereldwijd bekend in de aardappelsector. Stappend in de voetsporen van een stuk Romeinse Heirweg die Kassel met Wervik verbindt, bereik ik “ de Seule “. Een klein vredig gehucht liggend op het kruispunt van zes grenzen.  Op een rijtje samengevat: gemeentegrens, provinciegrens, gewestgrens, rijks- en taalgrens. De grens tussen de bisdommen Brugge en Doornik maakt als laatste het halve dozijn vol.

Op de flank van de heuvel

Ik vermoed in de richting van de oud Vlaamse stad Belle (Bailleul) te stappen, aangezien het Belfort hoog boven de huizen uittorent. Niets is minder waar, als een glibberig knuppelpad me voor de eerste maal laat kennismaken met het Heuvelland in al haar glorie. Neerkijkend op de Breemeersen, een groot graslandgebied met een lappendeken van weilanden, hooilanden en hooiweiden met daarin heel wat waardevolle poelen, sloten en houtkanten vervolg ik de weg.  Op de flank van de heuvel ligt het “ Westhof Farm Cemetery “.  Hier kan je niet ontsnappen aan het strijdtoneel van een verwoestende Eerste Wereldoorlog. Nieuwkerke was een ruïne toen de New Zealand Division haar hoofdkwartier installeerde in de nabijgelegen Westhof boerderij. De Britse begraafplaats herbergt 131 Commonwealth soldaten en 5 Duitse oorlogsslachtoffers. In navolging van talrijke oorlogstoeristen “ all over the world “ teken ik het “ Cemetery Register “.

Een straf oorlogsverhaal: shot as down

Helemaal achteraan de militaire begraafplaats, bij het zerk van Thomas Donovan sta ik eventjes stil bij een straf oorlogsverhaal. Van thuis uit had Donovan zonet het nieuws ontvangen dat zijn broers gedood werden in de strijd. Om bij zijn moeder te zijn, vroeg hij om zorgverlof, maar het werd geweigerd. Wanhopig wilde hij terug naar huis. Zonder verlof toestemming, waagde hij zich intussen aan een vierde desertiepoging. Waarna hij opgepakt werd en genadeloos geëxecuteerd op 31 oktober 1917. Zijn moeder had haar drie zonen in de oorlogsstrijd verloren.

De woelige Geuzengeschiedenis

Iets verder op de grens tussen Nieuwkerke en Dranouter hou ik halt aan de Kruistombe. Op het grafzerk staat: “ Hier stierven voor ’t Katholieke Geloove ’s avonds ten 11N op 12N januari 1568 de drie priesters van Reninghelst.”  In de 16^de eeuw speelde Nieuwkerke een toonaangevende rol in de strijd tussen de Geuzen en rooms-katholieken. De bloeiende lakennijverheid zorgde er immers voor dat vreemden alhier het calvinisme kwamen preken. Een periode van opstand, hagenpreken, bloedraad, inquisitie en uiteraard de Beeldenstorm zorgden voor een woelige geschiedenis.  Zo ook op die bewuste weversmaandag 11 januari 1568. Toen werden drie priesters uit het nabije Reningelst door de Geuzen vermoord. Pas op 23 april 1923 werden hun stoffelijke resten gevonden en kwam de Kruistombe er.  De plaatselijke werkgroep Geuzenproject organiseert nog jaarlijks elke derde zondag van september een Geuzendag om deze boeiende periode uit de lokale geschiedenis levende te houden.

Vive le Geus

Een steile graswegel geprangd tussen prikkeldraad voert me over de Zwartemolenheuvel. Op de top nodigt een zitbankje uit voor een heerlijk zicht over een groot deel van Heuvelland en de Rijselse banlieu. Vroeger stond hier een molen in bezit van de familie De Swarte, dit verklaart de herkomst van de naam. Het houten calvariekruis op de top werd opgericht ter nagedachtenis van de gebeurtenissen van de 16de eeuw.  Onderweg laat ik me meeslepen door “ Vive le Geus “.  De acht klankfragmenten zijn gratis te downloaden op je smartphone. Ze vertellen alle het verhaal van dappere of ondernemende geuzen uit de streek.

Op de oude Romeinse Heirweg

Ik wend wat af van het traject voor een stop in de Kauwackers.  Op de kaart van deze gezellige wandel-, babbel- en knabbelkroeg staan maar liefst 250 streekbieren en wijn uit de eigen wijngaard. Hierna kom ik terug op mijn stappen om de Geuzenwandelroute te hervatten.  In de volgende bocht wacht een onbeschaafd stukje holle wegel waarin ik helemaal werd opgenomen door de schoonheid van de jaargetijde.  Het gammele Papestraatje is vermoedelijk een overblijfsel van de oude Romeinse heirweg die Cassel met Wervik verbond. Op een nazomerse dag kom ik hier stiekem terug, voor de bramen- en vlierbessenpluk. De holle wegel gaat over in een schitterende graswegel die me helemaal omheen Nieuwkerke leidt. Op de Walletjes kom je voorbij het summum van de wandeling, een 360° uitzichtpunt over de hele regio. Dit in combinatie met de rust, gewoon zalig.

Le Pont d’Amour

Via de Korte Mooiaard lag de dorpskern  van Nieuwkerke voor het grijpen. De Geuzenwandelroute gaat de andere richting uit.  Ik mag nogmaals van de prachtige landschapsbeelden genieten.   De frêle glooiingen van de Heuvellandse getuigenheuvels, met de Kemmelberg voorop en het folk dorp Dranouter tekenen zich een laatste maal af. De Ghevelkesweg en de oude tramzate die destijds Ieper met de Seule verbond,  werden mijn laatste wapenfeiten.   Middenin tref je “ le Pont d’amour”, waar een leuk klankverhaal aan vasthangt.  

Eén dag per jaar , met Sint Anna, mochten de kantwerksters hun ééntonig werk onderbreken voor het feest.  In het Vijverstraatje nabij het Sint-Annakapelletje ging het er soms wild aan toe. In juli 1771 werd de kapel afgebroken ‘ om de schijnheilige bijeenkomsten van jonge lieden die op de avondstonden aldaar plaatsvonden te beletten ‘. Toen de spoorlijn werd aangelegd kwam een viaduct op de plaats van het kapelletje, de brug kreeg officieel de naam ‘ Pont St Anne ‘, maar werd in de volksmond al vlug ‘ Pont d’Amour ‘ genaamd. Er was dus sinds 1771 niet veel veranderd!

Geuzen en vrijende koppels heb ik  op de Geuzenwandelroute echter niet gezien.

@ Tekst & foto’s Stefaan Bailleur

Praktisch :

Meer info over de Geuzenwandelroute kan je bekomen bij:

• Toerisme Westhoek – Esenkasteel/Woumenweg 100 – 8600 Diksmuide www.toerismewesthoek.be
• Toerisme Heuvelland – Sint Laurentiusplein 1 – 8950 Heuvelland www.toerismeheuvelland.be

Wandelen:

• Via de Geuzenwandelroute verken je de glooiende omgeving ten westen van Nieuwkerke. De wandelroute biedt onder andere weidse panorama’s op de Leievallei en op de heuvels van de Katsberg tot de Kemmelberg. De naam verwijst naar de opstand van de bosgeuzen tegen de katholieke kerk in de 16e eeuw.  Het traject kan je volgen door middel van zeshoekige bordjes. De wandelkaart met extra info over de wandelroute is te koop tegen € 4 via de webshop van Westtoer
• De Geuzenwandelroute loopt grotendeels gelijk met het wandelnetwerk Heuvelland. De verstevigde wandelkaart kan je eveneens aankopen tegen € 10 nabij de plaatselijke toeristische diensten of via de webshop van Westtoer.

Logeren:

• Vakantiehoeve Den Hoogewal  • Niepkerkestraat 7 • 8950 Heuvelland Nieuwkerke • T 0474 07 84 87 • info@denhoogewel.be • www.denhoogewal.be
• B&B ’t Wolvennest . Zuidlindestraat 18 – 20 • 8950 Heuvelland Nieuwkerke • T 0475.46.22.92 • info@twolvennest.be •www.twolvennest.be

Leuk adresje in de nabijheid:

• Café de Kauwackers, gezellig wandel-, babbel- en knabbelcafé. Kauwakkerstraat 1 – 8950 Dranouter – T 057 44 74 90 – open van woensdag tem zondag  www.dekauwackers.be
• Bistro Chaplin, het ideale adresje voor een lekker etentje na een fikse wandeling – Markt 5 – 8950 Heuvelland Nieuwkerke – T. 057 44 45 07 – www.chaplin-nieuwkerke.be – gesloten op woensdag

Volg je ons reeds op Facebook,  Instagram  & Pinterest voor je dagelijkse portie wandelverhaal.