Driekastelenwandelroute: wandelen door het oudste provinciedomein

Wandelen door het oudste provinciedomein van West-Vlaanderen doe je aan de hand van de Driekastelenwandelroute. Onderweg kom je voorbij drie lommerrijke domeinen: Tillegem, Tudor-Beisbroek en het Chartreuzinnenbos. Een adellijk landschap dat zich vooral kenmerkt door bossen. Ook voor kinderen een aanrader. Je komt immers voorbij de volkssterrenwacht.

Op ontdekking van de Brugse kastelen

Medio Maart! Een veel te krap appartementsterras, een onstuimige tiener die alleen maar aandacht heeft voor computerspelletjes en sociale netwerksites, sombere regendagen waarbij de dagen wel nachten lijken en een kleurrijke lente die op zich laat wachten. Het klinkt geenszins enthousiast, we hunkerden wellicht allen naar de eerste lentedag, waarbij we vrolijk huppelend als kleine lammetjes de wijde wereld in konden trekken.

Toen was het eindelijk zover. “Maar hoe inspireer je dan een tienjarige joelende jongere om buiten te komen zonder drama“, vroeg mijn buurvrouw zich af. Toegegeven, op dat ogenblik wist ik niet goed wat te zeggen. Tot er me iets te binnenschoot en ik met een kleine list als “vandaag gaan we op ontdekkingsreis langs de Brugse kastelen” iedereen wist te overtuigen, of toch bijna. Ideaal om de provinciale Driekastelenwandelroute,  die de domeinen Tillegem, Tudor-Beisbroek en het Chartreuzinnenbos omsluit te verkennen. Kastelen, ridders, heldhaftige verhalen: dit moeten jongeren toch inspireren? Heaven, de tiener in kwestie, wist zich getroost dat er ‘na de verplichte wandelontdekking’ onderweg wel een speelplein of een lekkere verse pannenkoek op het programma zou staan.

Van curieuzeneus tot hofdame

Iets wat zij, eenmaal de Driekastelenwandelroute aan de Rosmolen (nvdr. een molen die wordt aangedreven door een paard of een ezel) in het Tillegembos aangevat, al snel vergeten was. Het Tillegembos is niet het grootste maar met haar 50 lentes, wel het oudste provinciedomein van West-Vlaanderen. Hier valt immers altijd wel iets te beleven. Onze kleine curieuzeneuze zet er meteen vaart in. We wandelen in een hoofdzakelijk naald- en loofbos. De lentestralen zorgen ervoor dat menig tuin- en parkvogel zoals tjiftjaf  of fitis het beste van zichzelf geven. Ze vergasten ons op een prachtig fluitconcert. Als de herfst komt, nemen nieuwe zangers plaats in de orkestbak. Roodborstje en winterkoninkje zijn de eersten om hun stem te verheffen tussen het herfstgroen.

Wanneer een eekhoorntje kostelijk verstoppertje speelt tussen takken en stammen, zien we onze schavuit met grote ogen en wijd open mond lonken naar het speelse dier. Tussen de bomen, schitterend in allerlei fleurige tinten, ontwaren we al het historische kasteel Tillegem. Het gerenoveerde kasteel herbergt inmiddels het streekhuis voor de regio Brugge-Oostende en was tot voor de Franse Revolutie de hoofdzetel van de heerlijkheid Tillegem. De feodale heerlijkheid die Boudewijn I met de IJzeren Arm omstreeks het jaar 1000 had opgericht, strekte zich destijds uit over Sint-Andries, Sint-Michiels en Loppem. Als we vertellen dat het kasteel ooit bewoond werd door adellijke heren en dames, neemt Heaven zowaar de houding aan van een kasteelhofdame, best een komisch zicht.

Bolsters aan d’Aendekooi

De ‘kleine’ blijft dapper verder stappen langsheen de Driekastelenwandelroute. Eenmaal de gerestaureerde hoeve Aendekooi – verwijzend naar een eendenkooi – voorbij, hadden we gedacht dat de aandacht zou verslappen. Maar niks is minder waar. De Aendekooi of Aendepoel vormde in feite een van de langst overblijvende vijvers die werden ingericht om wilde eenden te vangen. In de tuin staan enkele ijzeren constructies in de vorm van dieren. Het zijn alle kunstwerken van Anne van Canneyt, die in de hoeve haar atelier heeft.

Maar Heaven is vooral gefascineerd door enkele stekelige bolsters. De vervaarlijk uitziende hulzen zijn afkomstig van kastanjebomen, waarvan sommige wel tot 2000 jaar oud en wel 40 meter hoog kunnen worden. Als we verklappen dat je tamme kastanjes – in tegenstelling tot wilde – kan opeten, gaat ze naarstig op zoek. Alleen, het is lente en dus zijn er geen kastanjes meer. In oktober worden de kastanjes rijp, dan gaan de ruwe hulzen open en kan je zo de lekkere vruchten eruit halen. Aan noten, wilde vruchten en bessen geen gebrek in het Tillegembos.

Sporen van Tweede Wereldoorlog

Langs de bosrand van het Tillegembos vervolgen we de Driekastelenwandelroute tot het Kruis der Gefusilleerden. Op 10 november 1942 werden acht Belgische burgers er door de Duitsers geëxecuteerd. Ze waren uit de Gentse gevangenis naar hier overgebracht. Een pater uit de nabije abdij van Zevenkerke, Don Anselme, was een van hen. Deze plaats wordt ook wel de Ster genoemd. Heaven wist meteen waarom: “Kijk, de bosdreven lopen alle uit in de vorm van een ster.” Snugger, die kleine van de buurvrouw.

De Tweede Wereldoorlog liet Tillegem en de omgeving niet onberoerd. In het Tillegembos werd een munitiedepot aangelegd, terwijl het kasteel achtereenvolgens de Hitlerjugend, de Duitse marine en zieke soldaten herbergde. Het munitiedepot werd in 1943 volledig ontruimd. In het nabijgelegen kasteel Ter Linden nam de Duitse activiteit echter toe. Het kasteel vormde het hoofdkwartier van de inlichtingendienst van de Duitse marine. Van hieruit konden de Duitsers elk vaartuig in het kanaal tussen Engeland en Frankrijk lokaliseren. Tot op Pinksteren 1944 de geallieerden via een luchtaanval Ter Linden tot een ruïne herleidden. Zo lag de weg open voor de geallieerde landing in Normandië.

Op naar Tudor

Via de gronden van het vroegere kasteeldomein Valkenbos verlaten we stilaan het Tillegembos. De Driekastelenwandelroute leidt ons ditmaal maar langs open vlakten van natte leem- en zandgronden, venige heidevlakten en podzolgronden. In de vroege middeleeuwen werden hier zoden gestoken voor potstallen (nvdr. een stal waarin de mest wordt opgepot). Tegenwoordig zorgen schattige schaapjes voor de hervegetatie van natte en droge heidegronden. Eenmaal de Torhoutse Steenweg gedwarst – opletten voor het drukke verkeer! – leidt het wandelpad ons verder naar het kasteeldomein Tudor. Het kasteel met bijhorende tuin vertoont duidelijk een Engelse stempel. Binnen de ommuring van de vroegere moestuin is een rijk gevulde kruidentuin en boomgaard van kleinfruit ingericht. Helaas is er nu niet veel te zien. In de zomer moet het hier heerlijk ruiken naar allerhande keukenkruiden, geneeskrachtige kruiden, verfplanten en aromatische kruiden.

In de bijenhal hebben we meer geluk. De eerste lentezon zorgt voor bedrijvigheid. We hoeven ons bovenal geen zorgen te maken om gestoken te worden: de bijenkorven staan veilig achter een wand. Het leventje van dit bijenvolk is best fascinerend. We krijgen tevens een inkijk achter de schermen van een imkerij. Die educatie is belangrijk, want het gaat steeds minder goed met de bijen. Heaven stapt alvast naar buiten met een goed voornemen: “Voortaan smeer ik honing op mijn boterhammen.” “Als dit maar goed komt,” zie ik mijn buurvrouw bedenkelijk kijken.

Sterren kijken

We stappen verder in deze wel erg mooie groene omgeving. De wandelroute leidt ons alweer door bosrijk gebied, ditmaal van het stedelijk domein Beisbroek. Leuk is dat het pad zich door het domein slingert, waardoor de wandeling geen enkel moment gaat vervelen. Wat later vinden we het derde kasteel op onze route: het kasteel van Beisbroek. In Cozmix, het bezoekerscentrum van Volkssterrenwacht Beisbroek, laten we ons verleiden tot een rondgang. Een ware belevenis, want zowel overdag als ’s avonds kan je er turen naar de sterrenhemel. We komen er alles te weten over de maan, planeten, nevels en sterrenstelsels. Heaven is echt helemaal in de hemel als ze eventjes door de grote sterrenkijker met een speciaal brilletje naar die grote gele bol mag staren.

Eenmaal buiten is ze niet meer te houden. “Vlieg met me mee over het Marsoppervlak of door de ringen van Saturnus,” staat ze te neuriën. Net aan de uitgang van de Volkssterrenwacht trekt een merkwaardig vogelbeeld de aandacht. Het maakt deel uit van het 835 meter lange planetenwandelpad en blijkt de zon te zijn die hier als vuurvogel of feniks staat afgebeeld. Het wandelpad, dat vertrekt vanaf het kasteel, stelt de afstanden tussen de diverse planeten op schaal voor: elke stap komt overeen met een afstand van 9 miljoen kilometer.

Lekkere pannenkoek

Die 9 miljoen kilometer houden we voor een andere keer. We zijn inmiddels ruim halverwege. “Nu heb ik wel trek in een pannenkoek, hoor,” flapt Heaven eruit. Lap, we kunnen er niet onderuit, belofte maakt schuld. In de tearoom naast het kasteel Beisbroek zal een warme kop koffie met een lekkere pannenkoek deugd doen. Na deze welgekomen onderbreking stappen we verder via de bospaden van het Chartreuzinnenbos. De paden leiden langs de omwalde, middeleeuwse site van het verdwenen Kartuizerinnenklooster Sint-Anna-ter-Woestijne en ook door een opnieuw aangeplante hoogstamboomgaard van ruim 2 ha. Deze boomgaard bevat een collectie van 170 vruchtbomen, samengesteld met oude rassen waaronder 75 variëteiten aan appel- en 32 perenrassen.

Een infobord wijst ons op het feit dat Dood hout leeft. En warempel, als we met argusogen naar een afgeknakte oude boomstam kijken, krioelt het vol leven. Er groeien kleine elfenbankjes en allerlei kleine kriebeldiertjes graven er gangen op zoek naar voedsel. We komen voorbij de historische hoeve Hermitagie 1736, in vroegere tijden een kluizenaarswoning en herberg. Dan mondt het pad opnieuw uit op de drukke N32, die we al eerder op de dag dwarsten. Ook hier is de nodige voorzichtigheid geboden om de overkant veilig te bereiken. Al snel belanden we opnieuw in het Tillegembos, de naam is ontleend aan heem bij een tille (nvdr. een tille is een brug). Het huidige kasteel vormt een restant van een middeleeuwse versterkte waterburcht. Nog enkele bospaden en voor we het beseffen staan we terug aan het eindpunt van de Driekastelenwandelroute.

En Heaven, … pas op weg naar huis valt ze in slaap. Dromend van vallende sterren, zoemende bijen en heroïsche kasteelverhalen.

Praktisch

• Afstand: 12 km
• Gratis parking: Wittemolenstraat ( domein Tillegembos) of Zeeweg (domein Tudor)
• Start: De Driekastelenwandelroute start op de parking Domein Tillegem, of Domein Tudor. De wandelroute is aangeduid met zeshoekige groene borden. Onderweg verken je de domeinen Tillegem, Tudor, Beisbroek en Chartreuzinnenbos
• Niet geschikt voor rolstoelen.  Op sommige plaatsen is het vrij drassig in het voor- & najaar. Laarzen of stevige wandelschoenen zijn geen overbodige luxe.
• Horecatip:
  • Koetsenhuis, bistro-tearoom in de voormalige remisegebouwen van het kasteel Beisbroek. Koetsenhuis – Zeeweg 98 – 8200 Sint-Michiels – www.koetsenhuis.be. Open in de winter van 11.00–18.00u, gesloten op donderdag en vrijdag.
  • In de Trutselaar, pittoresk restaurant gelegen in het Tillegembos. In de Trutselaar – Tillegemstraat 82 – 8200 Brugge – Tel.: +32(0)50/38.89.00 – www.detrutselaar.be. Gesloten op maandag en op woensdagavond. 
  • Mary Tudor, tearoom-restaurant in de schaduw van het kasteel Tudor. Mary Tudor – Zeeweg 147 – 8200 Sint-Michiels – Tel:. +32(0)50/39.76.50 . Gesloten op maandag en dinsdag.

Te bezoeken onderweg

• Kruidentuin Tudor, thematische kruidentuin met bijhorende bijenhal. Kruidentuin Tudor – Zeeweg 147 – 8200 Sint-Michiels. Open van 1 mei t/m 31 oktober van 14.00–17.00u. Gesloten op zaterdag.
• Cozmix, het bezoekerscentrum van Volkssterrenwacht Beisbroek, is een ware belevenis voor klein en groot, waarbij je steeds door een gids begeleid wordt. Ideaal om te combineren met de Driekastelenwandelroute. Cozmix – Bezoekerscentrum Volkssterrenwacht Beisbroek – Zeeweg 96 – 8200 Sint-Michiels – www.cozmix.be.
• Planetariumvoorstellingen op woensdag en zondag om 15.00u en 16.30u, op vrijdag om 20.30u. Tijdens schoolvakanties bijkomende voorstellingen op maandag, dinsdag en donderdag om 15.00u. Het is belangrijk om iets vóór het aangegeven openingsuur aanwezig te zijn! Toegangsprijzen: € 6,00 (volwassenen), € 5,00 (-18 jaar).

Toerisme Brugse Ommeland – Koning Albert I-laan 20 – 8200 Sint-Michiels (Brugge) / Tel.: +32(0)50/30.55.00 info@brugseommeland.be  / www.brugseommeland.be

De wandelkaart van de Driekastelenwandelroute is te koop aan € 4 via de webshop van Westtoer. Je wandelkaartje kan je ook hier downloaden.

© Tekst & foto’s Stefaan Bailleur

Volg je ons reeds op Facebook,  Instagram  & Pinterest voor je dagelijkse portie wandelverhaal?