Boerenkrijgwandelroute: een verhaal van Brigands en Franse sansculotten

Het is bitter koud als we iets voor de middag alsnog besluiten de wandelschoenen aan te rijgen. Niet zo ver afgelegen van thuis ligt de poort van een bekoorlijk glooiend landschap met intense vergezichten op de Tabakstreek.  Ditmaal stappen we vanuit Ter Hand, een gehucht van de Geluwse gapersgemeente op de Boerenkrijgwandelroute. Hier organiseerden de Brigands de revolte tegen de Franse Sansculotten.

Het levenslustige Ter Hand

200 jaar geleden werd hier geschiedenis geschreven tegen de principes van de Franse Revolutie:  vrijheid, gelijkheid en broederschap oftewel liberté, égalité et fraternité. De Vlaamse plattelandsbevolking leefde jarenlang in onderdrukking en vernedering. Ze waren de plunderingen en verwoestingen van de Franse bezetter grondig beu.  Op de gevel van de voormalige afspanning De Handt staat geschreven:  “ in deze taverne beraamden edele Brigands den kamp van outer en heerd en goten er kogels  – 1798 / 1948 “.  Het waren woelige oorlogstijden. Het is tevens het beginpunt van de provinciale Boerenkrijgwandelroute.

Het droevige Koolzakverhaal

Ter Hand is amper een zakdoek groot.  Een dorp zonder café en ook de plaatselijke bakker sloot enkele jaren terug zijn deuren voor een welverdiende rust. Wees gewaarschuwd neem wat proviand en drinken mee voor onderweg.  Hier kom je alleen om te genieten van de bijzondere stilte en het omliggende landschap. Of om te feesten  tijdens de Koolzakommegang.  De bonkige kasseien van het straatdorp ruilen we gauw voor een landelijke trek gekruid met verkwikkende wandelpaden en knoestige veldwegels. Diep verscholen onder onze winterjas schuiven we geruime tijd mee met het roerloze winterse golvend landschap. Achter iedere scherpe bocht onthult zich een spervuur van innige zichten op de Tabakstreek, de groene contouren van de nabije Ieperboog en de glooiende voorbodes van het Heuvelland.

Legende van de Koolzak

Volgens de overlevering wordt in de wijk Ter Hand al meer dan 130 jaar de ‘Koolzakommegang’ gevierd. Het verhaal dat aan de oorsprong ligt, verklaart meteen de ietwat vreemde naam ervan.

Volgens de overlevering woonde er in Ter Hand een beeldschoon blond meisje, dat door de inwoners ‘witte krotte’ werd genoemd. Haar lief had pikzwart haar en had daarom ‘de koolzak’ als bijnaam. Het koppel had trouwplannen, maar 14 dagen voor het huwelijk zou plaatshebben liet ‘de koolzak’ zich echter opjutten door zijn vader, die kolenhandelaar was. De man hield zijn zoon voor dat het meisje precies hetzelfde bazige karakter had als haar moeder. Trouwde hij met haar, dan zou hij bijgevolg nooit iets te zeggen hebben thuis. ‘De koolzak’ had de schrik te pakken en blies het huwelijk af.

De bewoners van Ter Hand pikten deze afwijzing echter niet en spraken af om samen iets te ondernemen. Terwijl ze kabaal maakten door op potten en pannen te kloppen, zouden ze in stoet naar het huis van ‘de koolzak’ stappen om hun protest kenbaar te maken. Door het harde kloppen en roepen kregen ze onderweg echter dorst en daarom besloten ze even te stoppen bij een nabijgelegen café. Vervolgens trokken ze weer verder, terwijl ze nog meer ketelmuziek maakten. Uiteindelijk hielden ze halt in alle 7 cafés die Ter Hand op dat moment rijk was. Zo ontstond de ‘Ommegang van de Koolzak’. Sindsdien werd deze ommegang jaarlijks herhaald. Gaandeweg werd het ook de gewoonte dat mensen die langs het parcours van de ommegang woonden, bij gebrek aan een vlag een koolzak aan hun gevel hingen.

Kapelletjes en devotie

Aan de horizon kunnen we heel duidelijk de basiliek van Dadizele onderscheiden. In de meimaand komt menig gelovige er op bedevaart langs de talrijke Onze-Lieve-Vrouwe kapelletjes. Even later halen we ons hart op aan een schitterende verschijning.  Niet de heilige maagd of zo, doch twee opschrikkende herten die vluchtig weghuppelen.  Deze prachtige ervaring rijker, worden we andermaal overgeleverd aan de mokerslagen van beeldige wegels, die zich kronkelend door het op- en neergaande landschap een weg zoeken in de richting van de Arkemolen.  Op de grens met Dadizele stond hier vroeger een statige houten koren- en oliewindmolen tot eind september 1918.  Een bombardement dat een doorbraakoffensief van het 2^de Engelse leger voorafging maakte abrupt een einde aan het molenverhaal.

Van Peutevink naar Moeremaai

Langs de gemarkeerde Boerenkrijgwandelroute komen we voorbij menig majestueuze herenhoeve, waar kapelletjes in de muren of in de nok van het dak zijn gemetseld.  Midden een privé wegel en het desolate winterlandschap trekt de Peutevinkapel geflankeerd door beuk en meidoorn onze aandacht.  Vroeger stond hier het Peutevinbos tot het bos in 1934 werd gerooid voor landbouwgrond.  Iets later lopen we naar de hoogten van de Moeremaai.  Het hoogste punt van Geluwe gunt enkele imposante vergezichten op het Wervikse Leiedal.  Gezeten op een bankje nemen we rustig de tijd om het innige landschap dat reikt tot de Rijselse metropool tot ons te nemen. Geen mooiere plaats om de rugzak aan te spreken en ons wat op te warmen aan een lekker healthy soepje. We ronden hierna het gelijknamige Moeremaaibos, waarna de sublieme Sint-Martinuskerkwegel wijd golvend door de velden ons de juiste richting aanwijst van het straatdorp Ter Hand.

Praktisch

• Afstand: 7,8 km
• Gratis parking: in de dorpskern van Ter Hand
• Start: De Boerenkrijgwandelroute start in de nabijheid van de voormalige afspanning De Handt. Volg de zeshoekige wandelbordjes.
• Niet geschikt voor rolstoelen. Laarzen of stevige wandelschoenen zijn geen overbodige luxe in de winter.
• Horecatip: langs de Boerenkrijgwandelroute zijn er geen mogelijkheden tot verpozing. Je dient ietwat af te wijken Hoeve Geluwebroek is een historische herenhoeve waar je even kan ontspannen van je wandeling en genieten van een fris streekbier , verwenkoffie of vers gebakken pannenkoek.
• De Koolzakommegang vindt plaats in het tweede weekend van mei met onder meer een Koolzakroute, animatie en volksspelen.

Meer info omtrent de Boerenkrijgwandelroute kan je bekomen nabij Westtoer, T 050 30 55 00 – info@westtoer.be – www.toerismewesthoek.be  De wandelkaart is verkrijgbaar via de webshop van Westtoer tegen € 4 of je kan de wandelkaart hier downloaden.

De dient voor Toerisme van Wervik vind je in de  Koestraat 63 te 8940 Wervik. Telefoon/Fax: +32 56 95 24 25. +32 56 95 24 35 (fax). E-mail: toerisme@wervik.be 

© Tekst & foto’s Stefaan Bailleur

Volg je ons reeds op Instagram, Facebook  of Pinterest voor je dagelijkse portie wandelverhaal.

Graag verneem ik jullie suggesties over wandelen op de provinciale wandelroutes van Westtoer.